Opis
Seria Mistrzowie, wydawana w ramach Biblioteki Muzeum Cypriana Norwida, prezentuje wybitne osiągnięcia naukowe z zakresu badań nad twórczością poety. Autorami poszczególnych tomów są uczeni, których publikacje stanowią rezultat głębokiego namysłu nad osobą i dziełem twórcy Vade-mecum. Są oni niekwestionowanymi autorytetami w środowisku czytelników Norwida. Wysoki poziom merytoryczny i metodologiczny tych studiów decyduje o ich fundamentalnym znaczeniu dla wiedzy o poecie i szczególnej roli, jaką odgrywają one w lepszym i głębszym rozumieniu jego pisarstwa. Celem udostępnienia czytelnikom tak pomyślanego wyboru literatury norwidologicznej jest promocja i upowszechnianie dzieła jednego z najważniejszych twórców kultury polskiej. Serię inaugurują zbiory kanonicznych w swym charakterze analiz i interpretacji Jadwigi Puzyniny i Stefana Sawickiego.
Tom Stefana Sawickiego opracowała i wstępem opatrzyła dr hab. Magdalena Woźniewska-Działak. Posłowie napisał prof. dr hab. Piotr Chlebowski.
Serię firmują wspólnie Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach i Pewne Wydawnictwo.
Ze wstępu:
„Niniejszy tom stanowi wybór studiów Stefana Sawickiego poświęconych twórcy Promethidiona – wybranym zagadnieniom jego twórczości oraz poszczególnym utworom. Powstaniu publikacji złożonej z odmiennie niż dotąd skonfigurowanej zawartości tekstowej towarzyszył zamiar odsłonięcia znakomitego warsztatu badacza – hermeneuty i w nie mniejszym stopniu ambicja stworzenia swoistego vademecum dla współczesnego odbiorcy dzieła Norwida. Zawartość książki nie jest więc dziełem przypadku – została pomyślana tak, aby każdy, komu bliskie jest słowo autora Quidama, wykreowane przezeń uniwersum wartości i znaczeń, mając do dyspozycji ten przewodnik, mógł podjąć pogłębioną lekturę twórczości czwartego wieszcza.
Tom gromadzi czternaście studiów. Teksty okalające (część I i III) wprowadzają w świat Norwidowego dzieła. Norwid – od strony prawnuków inauguruje wybór, użyczając tytułu całości prezentowanej publikacji i jednocześnie zapraszając kolejne pokolenie wielbicieli literatury do zainteresowania się tą „sfinksową poezją”. Norwida wywyższenie tradycji, Norwida walka z formą, Z zagadnień semantyki poetyckiej Norwida to teksty, które stanowią rozbudowane preludium, uzmysławiające złożony zakres problematyki tej twórczości. Tom zamykają: studium Religijność liryki Norwida i esej Norwidowy człowiek. W wymienionych artykułach badacz, stawiając tezy i formułując generalne wnioski, dokonuje uogólnień, wskazuje na prawidła służące zrozumieniu postawy Norwida jako twórcy. Przestrzega w nich również przed uproszczeniami i banalizacją sensu, odradza interpretacyjne drogi na skróty, upomina się o żmudny trud i pracę z wykorzystaniem źródeł. Są nimi w pierwszej kolejności Biblia – jej znajomość to nierzadko warunek lektury rzetelnej – oraz słowniki, przede wszystkim polszczyzny dziewiętnastowiecznej i współczesnej. Według Stefana Sawickiego wszechobecna w Norwidowym dziele polisemia, nieustannie podejmowane przez poetę próby reinterpretacji znaczeń słów, tworzenie nowych pojęć obligują wręcz do eksploracji słowników i uznania korzystania z nich za zasadę obcowania z jego pisarstwem. Uważne studiowanie procesów przemian, jakie w obrębie języka zachodziły w czasach poety, następnie zestawianie ich z proponowanymi w jego twórczości nowatorskimi rozwiązaniami nie może obyć się bez świadomości i wrażliwości językoznawczej. „Metaforyka urągająca często utartym tradycjom, użyczająca możliwości różnych oboksobnych konkretyzacji i skojarzeń. Dążność do uogólnień i nadawania symbolicznego znaczenia słowom czy też stwarzanym przez nie sytuacjom. Przemilczanie pełnych elementów wypowiedzi i zastępowanie ich dookolną sugestią tekstu. Zabarwianie znaczenia słów i ich zespołów ironią. Chętne posługiwanie się kontrastem semantycznym, kalamburem, paradoksem”. – pisze Stefan Sawicki. [..] Centralna część tomu to studia interpretacyjne. Ich tytuły na ogół wprost zapowiadają temat wypowiedzi. Wymieńmy je dla porządku: Daleko od Edenu. O wierszu Norwida „Specjalności”, O „Śmierci” Cypriana Norwida, „Tam, gdzie jest Nikt i jest Osobą”. O wierszu „Do Zeszłej”, Gdzie „Ewangelia”? Komentarz do wiersza „Koncept a Ewangelia”, Drugie „Amen” Norwida oraz Czy Norwid sławił mistrza Andrzeja? O wierszu „Do A. T.”. Pomieszczono w tej części również teksty poświęcone poematom i nowelom: Jak rozumieć „A Dorio ad Phrygium”?, Tyrteusz Wielki Norwida, Stygmat. Ponadto czytelnik odnajdzie tu analizy poświęcone wybranym aspektom liryków Pióro, Pielgrzym oraz poematowi Niewola (O słowach, które zwodzą), wierszowi Idee i prawda (Wiersz o prawdzie, na którą się czeka), drobiazgowi lirycznemu [Na ofiarowane sobie kwiaty] (Wiersz o przemijaniu) a także esejowi [Zmartwychwstanie narodu]. Pisze o nim Stefan Sawicki w tekście Czy Norwid wierzył w zbawienie powszechne. Rozprawie Milczenie badacz poświęcił osobne studium: Norwid o nieujawnianym wymiarze zdań, które również współtworzy korpus części drugiej tego tomu.
Jak pisze w zakończeniu wprowadzenia Autorka wyboru: „Stefan Sawicki należy do najwyższych autorytetów w dziedzinie norwidologii. Liczne stwierdzenia norwidologiczne uczonego, w punkcie wyjścia odkrywcze i prekursorskie, nabrały charakteru ustaleń klasycznych. Niniejszy tom jest zaproszeniem do lektury dzieła wybitnego twórcy, który to – jak podkreśla Profesor w jednym ze swych artykułów – pomaga nam „rozpoznać nasze miejsce w świecie”, więcej – „sens naszej tu obecności”. Drogą jego pisarstwa jest bowiem przede wszystkim człowiek. Autor tekstów zebranych w niniejszej publikacji jest zaś jak ogrodnik, który troszczy się o ukryty w poetyckim słowie sens”. Z kolei autor posłowia dopowiada: „Tom prac Stefana Sawickiego poświęconych twórczości Norwida – głównie o charakterze analitycznym oraz interpretacyjnym – zawiera rzeczy już publikowane. Stanowi zatem rodzaj podsumowania i retrospekcji dorobku uczonego w zakresie norwidologii. Sawicki zainteresował się twórczością autora Promethidiona dość wcześnie, ale pierwsze próby i badawcze rozpoznania w postaci artykułowych wypowiedzi przyszły nieco później w jego naukowej biografii. Jednakże ten odłożony w czasie start w norwidologię zaowocował nie tylko wyjątkową wiernością wobec poety i jego dzieła, lecz również dojrzałością i głębią badawczej refleksji”.
Zdaniem redaktorów serii Mistrzowie poznanie dorobku badawczego wybranych uczonych o niekwestionowanym dorobku w norwidologii może stanowić znakomity wstęp do poznawania twórczości Norwida, uczyć rzetelnej interpretacji jego tekstów, pokazywać ścieżki do odkrywania kolejnych warstw znaczeń. A okalające tom szkice dają nam zarys postawy metodologicznej badacza i zwięźle informują o jego dorobku naukowym i organizacyjnym. Tomy interpretacji S. Sawickiego i J. Puzyniny inaugurują Bibliotekę Muzeum Cypriana Norwida.
Wszystkie teksty przejrzano, ujednolicono sposoby cytowania i zapisów bibliograficznych, zaopatrzono w indeks nazwisk i utworów.
Zachęcamy do zapoznania się z innymi norwidianami Pewnego Wydawnictwa.
Spis treści
Magdalena Woźniewska-Działak, Troska ogrodnika. Norwid Stefana Sawickiego 7
Nota redakcyjna 13
I
Norwid – od strony prawnuków 17
Norwida wywyższenie tradycji 31
Norwida walka z formą 49
Z zagadnień semantyki poetyckiej Norwida 67
II
O słowach, które zwodzą 91
Drugie Amen Norwida 101
Wiersz o prawdzie, na którą się czeka 107
Daleko od Edenu. O wierszu Norwida Specjalności 123
O Śmierci Cypriana Norwida 133
„Tam, gdzie jest Nikt i jest Osobą”. O wierszu Do Zeszłej… 147
Gdzie „Ewangelia”? Komentarz do wiersza Koncept a Ewangelia 159
Czy Norwid sławił mistrza Andrzeja? O wierszu Do A. T. 167
Wiersz o przemijaniu 183
Stygmat 189
Jak rozumieć „A Dorio ad Phrygium”? 207
Tyrteusz Wielki Norwida 223
Czy Norwid wierzył w zbawienie powszechne 239
Norwid o nieujawnianym wymiarze zdań 251
III
Religijność liryki Norwida 263
Norwidowy człowiek 311
Piotr Chlebowski, Posłowie 315
Nota bibliograficzna 321
Indeks nazwisk 323
Indeks utworów Norwida 329
Biblioteka Muzeum Cypriana Norwida
Seria: Mistrzowie, t. 1
Redakcja serii: Adam Cedro, Tomasz Korpysz, Magdalena Woźniewska-Działak
Teksty wybrała i wstępem opatrzyła: Magdalena Woźniewska-Działak
Posłowie: Piotr Chlebowski
Dębinki 2024
Format 145 x 210 mm
Objętość: 334 stron
Projekt graficzny i łamanie: Adam Cedro
Korekta: Weronika Rychta
Oprawa miękka, ze skrzydełkami
ISBN 978-83-68035-01-8 (Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach)
ISBN 978-83-67962-13-1 (Pewne Wydawnictwo)
